श्रीगणेशाय नमः जयजयाजी पंढरीराया ॥ भोक्तया षडगुणऐश्वर्या ॥ ऐसी सोसूनि अपार माया ॥ सकळ कळा तुझेनि ॥१॥ घटपटतन्तु आकाशन्याय ॥ सर्व तंवचि ब्रह्म होय ॥ ऐसे असूनि निराळा राहे ॥ अव्यक्त व्यक्ती पावुनी ॥२॥ कीं अपार घटी अपार तरणी ॥ व्यापून ऐक्य दिसे गगनीं ॥ त्याचि न्यायें मोक्षदानी ॥ व्याप्त असे सर्वांतें ॥३॥ तरी पूर्णब्रह्म नाथवेष ॥ करुणानिधि पंढरीचा अधीश ॥ माय कनवाळु जगान्निवास ॥ भक्तवत्सल नटलासे ॥४॥ तरी हे दीनबंधो भक्तव्यापका ॥ पुंडलीकवरदायका ॥ आतां पुढें रसना दोंदिका ॥ भक्तिसार वदवीं कां ॥५॥ मागिले अध्यायीं रामदर्शन ॥ आणि द्वितीयीं अंजनीनंदन ॥ गोरक्षालागीं भेटून ॥ अदृश्यपणीं मिरविले ॥६॥ असो स्वस्थाना गेला अयोध्यानाथ ॥ येरीकडे अंजनीसुत ॥ शृंगमुरडा जाऊनि त्वरित ॥ सानवेषें नटलासे ॥७॥ गुप्तवेषें राजसदन ॥ पाहता झाला अंजनीनंदन ॥ एकांतसदनीं मैनाकिण पदमिण ॥ मंचकावर पहुडली ॥८॥ सुखनिद्रा शयनीं असून ॥ परिचारिका गेल्या उठोन ॥ ऐसी एकांतसंधी पाहून ॥ धवळारी तैं संचरला ॥९॥ चपळपणीं तो मंचकाजवळी ॥ जाऊनि बैसला प्रतापबळी ॥ कीलोतळा पद्मिणी कमळी ॥ करपात्रीं धरियेली ॥१०॥ व्यक्त होतां करकमळ ॥ सावध झाली कीलोतळा वेल्हाळ ॥ तों दृष्टीं देखिला अंजनीबाळ ॥ चरणावरी लोटली ॥११॥ कीलोतळा आणि मैनाकिनी ॥ तृतीय नाम जिये पद्मिणी ॥ यापरी श्रोते बोलती कल्पनीं ॥ कवणें अर्थी हीं नामें ॥१२॥ तृतीयं अभिधाना ती दुहिता ॥ झाली असे कवण अर्था ॥ मग त्या कल्पनीं वाक्सरिता ॥ व्यक्ती घेणें मिरवली ॥१३॥ ऐसा पाहूनि श्रोतियां आदर ॥ बोलता कवि सादर ॥ तृतीय भिन्न भिन्न प्रकार ॥ कैशा रीतीं ऐका त्या ॥१४॥ तरी पर्वतांमाजी मंदरगिरी ॥ जंबुद्वीप त्याची प्रथम पायरी ॥ यापरी सिंहलद्वीपाची दुसरी ॥ मेरुमंदार आहे कीं ॥१५॥ यापरी सिंहलद्वीपभुवनीं ॥ स्त्रिया जितुक्या असती पद्मिणी ॥ त्यांत ही मुख्य मैनाकिनी ॥ स्वरुपवंती मिरवतसे ॥१६॥ तों एके दिवशीं अभ्यंग करुनि ॥ उभी राहिली धबळारी जाऊनी ॥ ते सहज दृष्टीं दिशागमनीं ॥ आकाशातें पहातसे ॥१७॥ हस्तीं झगटती कबरीभार ॥ तों वर दृष्टी जाऊनि गोचर ॥ उपरीचवसु विमानावर ॥ आरुढ होऊनि जातसे ॥१८॥ विमानारुढ झाला होता ॥ तों वसन एकांगें झालें तत्वतां ॥ आवेशें बाहेर लिंग दर्शतां ॥ असावध बैसलासे ॥१९॥ विमानावरी गवाक्षद्वार ॥ त्यांतूनि दिसे अवयव समग्र ॥ तों मैनाकिनी पाहूनि नेत्रें ॥ हांसे खदखदां ते काळीं ॥२०॥ तें ऐकूनि वसुनाथ ॥ विक्षेपोनि बोलता झाला तीतें ॥ म्हणे पापिणी परपुरुषातें ॥ पाहूनिया हासलीस ॥२१॥ तरी ऐसी जारिणी वरती ॥ धरुनि राहसी स्वगृहाप्रती ॥ माझेविषयीं कामशक्ती ॥ उदभवली म्हणूनि हांसलीस ॥२२॥ तरी मी नोहें तैसा भ्रष्ट ॥ सकळ वसूमाजी श्रेष्ठ ॥ इंद्रियदमनीं एकनिष्ठ ॥ पूर्णतपा साधीतसें ॥२३॥ तरी मम अभिलाष धरुनी ॥ गदगदां हांससी पापिणी ॥ तरी पुरुष विनोदे स्वस्थानीं ॥ जाऊनियां पडशील ॥२४॥ स्त्रीदेशांत स्त्रीकटकीं ॥ वस्ती होईल तुझी शेखी ॥ मग कैंचा पुरुष ते लोकीं ॥ दृष्टीगोचर होईल ॥२५॥ ऐसें बोलता वसु अंतरिक्ष ॥ परम लाजली पद्मिणी सुलक्ष ॥ परी पदच्युत शब्द ऐकतां प्रत्यक्ष ॥ स्तुतिसंवादा व्यापिली ॥२६॥ म्हणे महाराजा वसुनाथा ॥ अपराध झाला विषम आतां ॥ अपराधाचें विवरण करितां ॥ बोलतां न ये आम्हांसी ॥२७॥ परी हा असो प्रारब्धयोग ॥ कदा न सुटे आचरला भोग ॥ तरी उश्श्याप देऊनि आतां चांग ॥ स्वपदातें स्थापावें ॥२८॥ तुम्ही वसु सर्वप्रकारें ॥ भरलां आम्हां शांतिभांडारे ॥ परम कनवाळू इंद्रियें साचारें ॥ योगदमनीं मिरवला ॥२९॥ तरी उश्श्याप देऊनि मातें ॥ करीं महाराजा पदाश्रित ॥ मग अंतरिक्ष षाहूनि ढळाळिते ॥ उश्शापातें बदलासे ॥३०॥ म्हणे पद्मिणी ऐक वचन ॥ स्त्रीराज्यांत कीलोतळा स्वामीण ॥ तेथें आयुष्य सरल्या पूर्ण ॥ तैं पदीं वससील तूं माये ॥३१॥ परी मज भावें निवेदिलें चित्त ॥ तरी महीं मिरवेल माझा सुत ॥ तो तुज स्वीकारुनि होईल रत ॥ मच्छिंद्रनाथ म्हणोनियां ॥३२॥ तो रत झालिय अंगसंगीं ॥ पुत्र लाभसील रेतप्रसंगीं ॥ मीननाथ हें नाम जगीं ॥ प्रसिद्ध मिरवेल महीतें ॥३३॥ तो पुत्र झालिया तूतें शेवटीं विभक्ती होईल मच्छिंद्र जेठीं ॥ मग तूं स्वपदा येऊनि गोरटी ॥ भोग भोगीं स्वर्गीचा ॥३४॥ याउपरी बोलली मैनाकिनी ॥ पुरुष नाहीं कां तया भुवनीं ॥ सकळ स्त्रिय दिसती अवनीं ॥ काय म्हणोनी महाराजा ॥३५॥ तरी पुरुषावांचूनि संतती ॥ कोठूनि होतसे नसूनि पती ॥ येरु म्हणे येऊनि मारुती ॥ भुभुःकार देतसे ॥३६॥ उर्ध्वरेता वायुनंदन ॥ वीर्य व्यापितसे भुभुःकारेकरुन ॥ मग उत्पत्ति उदयजन्म ॥ तेथें होतसे शुभानने ॥३७॥ बाळतनु जो पुरुषधारी ॥ मृत्यु पावे तो भुभुःकारीं ॥ तितुक्याविण अचळनारी ॥ महीवरी विराजती ॥३८॥ ऐसें वदता अंतरिक्ष मात ॥ मम बोले पद्मिणी जाऊन त्वरित ॥ हे महाराजा मच्छिंद्रनाथ ॥ येईल कैसा त्या ठाया ॥३९॥ प्रत्यक्ष पुरुष पावती मरण ॥ ऐसी चर्चा तेथें असून ॥ कैसा येईल तव नंदन ॥ मम भोगार्थ महाराजा ॥४०॥ अंतरिक्ष म्हणे वो शुभाननी ॥ तूं कीलोतळेचे उपरी जाऊनि ॥ बैसोनि उपरी तपमांडणीं ॥ अराधावा मारुती ॥४१॥ प्रसन्न झालीया वायुनंदन ॥ मग मुक्त करील त्या भयापासून ॥ परी तुज सांगतों ती खूण ॥ चित्तामाजी रक्षावी ॥४२॥ प्रसन्न होईल जेव्हां मारुती ॥ मागणे करिजे अंगसंगती ॥ मग तो संकटीं पडूनि क्षिती ॥ मच्छिंद्रातें आणील ॥४३॥ तरी हा रचूनि दृढतर उपाय ॥ मिरवत आहे मारुती भय ॥ तरी तयाचे हस्तें साधावें कार्य ॥ मच्छिंद्रातें आणोनी ॥४४॥ याउपरी बोले पद्मिणी युवती ॥ रामचरणीं श्रीमारुती ॥ कैसें मातें द्यावी गती ॥ ऐसें म्हणावें महाराजा ॥४५॥ परी ऐसिये बोलप्रकरणी ॥ मारुतीच मिरवला विषयध्वनी ॥ मग तव सुत मच्छिंद्र कोठूनीं ॥ येथें येईल महाराजा ॥४६॥ ऐसें अंतरिक्ष ऐकतां वचन ॥ म्हणे विषयोपद्रवरहित वायूनंदन ॥ ब्रह्मचर्यव्रतातें लोटून ॥ रतिसुखातें मिरवेल ॥४७॥ तरी हा संशय सोडूनि गोरटी ॥ अर्थ धरिजे इतुका पोटीं ॥ मच्छिंद्रा लाहसील येणे कोटीं ॥ हनुमंतेकरुनियां ॥४८॥ ऐसें सांगूनिया अंतरिक्ष ॥ स्वस्थाना गेला वसु दक्ष ॥ येरीकडे मैनाकिनी प्रत्यक्ष ॥ स्त्रीराज्यांत प्रवर्तली ॥४९॥ शृंगार मुरडा राजपट्टणीं ॥ भ्रमणकरितां ती पद्मिणी ॥ तो ते चर्मिकेचे सदनी ॥ सहजस्थिती पातली ॥५०॥